Sinds ik mij rond 2005 begon te verdiepen in ‘lifehacking’ en slimmer werken, heb ik zeker 200.000 mensen in zalen over die onderwerpen bijgepraat. Gelukkig voor mij werden die presentaties goed ontvangen, anders waren die klanten wel gestopt met mij te bellen. Toch weet ik zeker dat maar een klein deel van mijn gehoor daadwerkelijk aan de slag is gegaan met hetgeen ik demonstreerde of uitlegde.
Column Martijn Aslander over digitale onkunde. Binnen organisaties is sprake van groot taboe rond dit onderwerp.
Dat ligt deels aan het feit dat je als volwassene nu eenmaal beter leert op de werkvloer, tussen en mét collega's, dan in een klasje op bijvoorbeeld Nijenrode. Antoine de Saint-Exupéry zei het al treffend in zijn boek De kleine prins: 'Leer mensen verlangen naar de zee, dan gaan ze zelf wel een boot bouwen'. Als het gaat om digitale vaardigheden, is dat laten verlangen naar de zee best gelukt. Maar de boten lijken nergens op. Om in de sfeer van de zee te blijven: de lokroep van de sirenen, de Griekse halfgodinnen die Odysseus probeerden te verleiden om zijn pad te verlaten, zijn prima te vergelijken met de veelheid aan apps en notificaties die ons van onze aandacht hebben beroofd.
Bang voor computer
Maar dat is allemaal klein bier vergeleken met iets dat een groot taboe op de werkvloer is. En ik acht het niet uitgesloten dat het taboe steeds groter wordt naarmate je hoger in de hiërarchie zit. Mensen zijn bang voor hun computer – en weten niet goed raad met de mogelijkheden. Ondanks het feit dat ze er erg veel uren mee doorbrengen, is er een groot ongemak. Schaamte is een beter woord. In de dikke Van Dale staat bij de omschrijving van schaamte: 'zich verlegen en onbehaaglijk voelen'. Verlegen mensen vragen niet om hulp.
Death by Excel
We kenden al Death by Powerpoint, het verknallen van een presentatie door verkeerd gebruik van Powerpoint. Waar in deze context death nog metaforisch wordt gebruikt, kennen we sinds dit jaar helaas ook Death by Excel. Verkeerd gebruik van Excel leidde tot 1500 doden in Engeland doordat het contact-tracing programma van de NHS meer dan 20.000 besmettingen over het hoofd zag. Met omgerekend zo'n 1500 overleden mensen als gevolg.
“Ik acht het niet uitgesloten dat het taboe steeds groter wordt naarmate je hoger in de hiërarchie zit.”
Schaamte
Mensen schamen zich over hun onkunde bij het omgaan met de computer. En het gemak waarmee managers en HR-afdelingen (die zelf doorgaans ook behoorlijke kennishiaten hebben) er vanuit gaan dat iedereen zijn digitale werkgereedschap onder de knie heeft, is stuitend. Als dan ook nog eens de psychologische veiligheid in een organisatie belemmerd is, heb je helemaal een probleem. Als mensen zich niet veilig voelen om voor dit soort zaken om hulp en tips te vragen snap ik wel dat in veel organisaties volgens sommige schattingen 25 procent van de mensen niet ‘engaged’ is en de uitval zo hoog is. Gras maaien doe je ook niet met een ploeg.
Overbelasting
Het verkeerd gebruik van ons werkgereedschap heeft (samen met de toename van afleiding en notificaties) onze geest overbelast. Maar omdat niemand erover praat, gaat de aandacht en het budget naar totaal andere aanpakken van de gevolgen ervan. Naar mijn idee is het de hoogste tijd om dit taboe te doorbreken.
Martijn Aslander (foto: De Ondernemer) is oprichter van digitalefitheid.nl. Foto in tekst: krakenimages/Unsplash.
V-Hub is een inspiratie- en kennisplatform voor het MKB. Deze column is op persoonlijke titel geschreven en vertolkt de mening van de auteur.