Voorbereid op crisis: zo houdt VodafoneZiggo ons verbonden

Natuurlijk speelt onze overheid de hoofdrol. Toch dragen ook vitale private partijen bij, door actief voor te bereiden op noodsituaties. “Omdat het niet de vraag is óf er een crisis komt,” zegt Piet Voesten, Resilience & Crisis Manager bij VodafoneZiggo, “maar hoe goed je dan voorbereid bent.”

De overheid werkt met vitale sectoren aan scenario’s waarin Nederland geraakt wordt door hybride aanvallen of militaire spanningen. Denk aan de uitval van telecom of elektriciteit, of een Artikel 5-situatie onder het NAVO-verdrag, waarbij een aanval op één lidstaat wordt gezien als een aanval op alle lidstaten. Sinds de oorlog in Oekraïne is het aantal sabotage- en cyberincidenten in Nederland fors toegenomen. Overigens, ook klimaatverandering en overbelasting van netwerken vergroten het risico op grootschalige uitval.  

Die scenario’s moeten Nederland weerbaarder maken. Ook voor het midden- en kleinbedrijf speelt telecommunicatie een sleutelrol, dus zet VodafoneZiggo zich daar graag voor in. “De telecomsector heeft al veel langer de verplichting om zich voor te bereiden op crisissituaties”, legt Robert Barendsen uit. Hij is Regulatory Affairs Manager bij VodafoneZiggo. Die voorbereidingen gaan ver. “Er is al jaren wetgeving die telecomproviders verplicht om de netwerken te beveiligen, incidenten te melden en direct te kunnen schakelen met de overheid.”

Wat als grote delen van Nederland drie dagen zonder telefonie en internet komen te zitten, doordat een grote telecomprovider uitvalt? Of als de stroomvoorziening uitvalt door sabotage en we letterlijk en figuurlijk in het duister tasten? Deze scenario’s, veroorzaakt door statelijke actoren in het kader van hybride oorlogsvoering, worden steeds reëler. Ze kunnen een aanzienlijk deel van het land raken en minstens 72 uur aanhouden. VodafoneZiggo bereidt zich al jaren op zulke crisissituaties voor — organisatorisch, technisch en als vitaal bedrijf binnen Nederland.

Verder lezen: 'Dit zijn de 9 meest voorkomende soorten cyberaanvallen'

Voor VodafoneZiggo is dit scenario geen verrassing. “We zijn lid van het NCOT, het Nationaal Continuïteitsoverleg Telecom. Daarin werken de drie grote telecomaanbieders samen met de overheid om de continuïteit van telecomdiensten zo goed mogelijk te waarborgen,” vertelt Barendsen. Het bedrijf beveiligt haar netwerken met geavanceerde detectie, toegangsbeheer, vulnerability-scans en real-time monitoring vanuit het European Security Operations Center, aangevuld met expertise uit internationale securityteams. “Als er iets gebeurt, kunnen we snel delen van het netwerk isoleren. Zo voorkomen we verspreiding binnen ons netwerk en beperken we de impact.” 

Ook in geval van stroomuitval zijn er noodplannen om de communicatie in de lucht te houden. Back-up aggregaten houden kritieke knooppunten draaiende, met prioriteit voor ziekenhuizen, hulpdiensten en overheden. “Niet elke wijkmast kan zelfstandig functioneren, dus we werken met een prioriteitensysteem, zodat we communicatie op vitale plekken zo lang mogelijk in de lucht houden.” Voor extra ondersteuning in extreme situaties is er het noodhulpteam van de Vodafone Foundation, dat wereldwijd mobiele communicatie opzet in noodscenario’s.

In het tweede scenario raakt Nederland betrokken bij een militair conflict in Oost-Europa en moet het voldoen aan de NAVO-verplichtingen (artikel 5). Het land fungeert dan als doorvoerhaven voor militairen en materieel, bijvoorbeeld via de Rotterdamse of Antwerpse havens. Infrastructuren komen onder druk te staan, sabotage en cyberaanvallen nemen toe en er ontstaat maatschappelijke ontwrichting.

“In dat soort scenario’s moet ook onze eigen organisatie meebewegen. Denk aan monteurs die toegang nodig hebben tot afgesloten gebieden, of personeel dat wordt opgeroepen voor militaire taken.” VodafoneZiggo overlegt met de overheid over doorgangsbewijzen voor telecomtechnici, om in crisistijd toch het netwerk draaiende te houden. 

Ook de beschikbare netwerkcapaciteit kan onder druk komen te staan. In normale omstandigheden geldt netneutraliteit zodat alle verkeer over netwerken gelijk behandeld wordt en niet zomaar prioriteit krijgt. In crisistijd kan echter gevraagd worden om voorrang te geven aan militaire of hulpdienstcommunicatie.“Technisch is dat mogelijk. Wettelijk moet daar nog ruimte voor worden gemaakt.”

Bij VodafoneZiggo blijft het bovendien niet bij plannen maken. Er wordt volop geoefend, bijvoorbeeld door samen met de veiligheidsregio’s crisis-simulaties uit te voeren. In eigen huis zijn er crisisteams voorbereid om razendsnel besluiten te nemen. “Veel bedrijven kijken eerst wat er aan de hand is. Wij vragen: stel dat dit 2, 4 of 8 uur duurt: wat moeten we dan nu al doen?”, aldus Voesten. Daarnaast is er een eigen Resilience Academy opgezet, waarin lessen uit eerdere crisissen worden verwerkt, bijvoorbeeld via de zogeheten Accimap Methodology. Die is afkomstig uit de luchtvaart en nucleaire industrie. “Zo zorgen we dat we van incidenten écht leren.”

Verder lezen: 'Schokkend: driekwart mkb was doelwit cybercrime'

Ondertussen omarmt VodafoneZiggo nieuwe technologieën, zoals satellietcommunicatie in samenwerking met AST SpaceMobile. Het doel is om gewone mobiele telefoons te laten verbinden met een satelliet. In 2024 en 2025 werd deze technologie in het Verenigd Koninkrijk al met succes  getest. Daarom werd tijdens het Mobile World Congress in Barcelona aangekondigd om gezamenlijk een Europese Direct-to-Device satellietprovider te starten. Bij langdurige stroom- of netwerkuitval kan dit een mogelijkheid bieden om contact te houden met hulpdiensten en basiscommunicatie te herstellen op een manier die grotendeels onafhankelijk is van de normale infrastructuur op de grond.