Wat is blockchain?

Om te begrijpen om hoe blockchain werkt is het eerst van belang om te snappen hoe een ‘gewone’ database is opgebouwd. Een database bestaat meestal uit een centraal netwerk, waarbij informatie opgeslagen wordt in één centrale bron die vanuit verschillende posities benaderd kan worden. Blockchain werkt met een decentraal netwerk, waarbij niet één bron de informatie bevat, maar alle aangesloten partijen exact dezelfde informatie bevatten die realtime wordt geüpdatet. Er is dus geen centrale partij aanwezig.

In het decentrale netwerk wordt informatie opgeslagen in de vorm van blokken. Deze blokken passen precies op elkaar en vormen samen een keten: een blockchain. Elk blok bevat een stukje informatie dat verwijst naar het vorige blok in de keten. Blokken zijn daarom niet te verwijderen, maar het is wel mogelijk om blokken toe te voegen. Probeert een van de computers in het netwerk iets te wijzigen? Dan klopt deze kopie niet meer met alle andere kopieën binnen het netwerk en wordt de kopie geweigerd. Nieuwe blokken met informatie worden aan de blockchain toegevoegd via cryptografische puzzels die alleen opgelost kunnen worden door het netwerk. Hier is enorm veel rekenkracht voor nodig. Een nieuw blok wordt pas opgenomen in de blockchain als de meerderheid van het netwerk constateert dat de informatie én de oplossing van de puzzel kloppen. Het hele netwerk krijgt dan per direct een nieuwe kopie.

Het mag duidelijk zijn dat Blockchain wat uitleg nodig heeft. Met een simpel voorbeeld wordt dit technische verhaal duidelijker. Stel: Pietje is jarig en krijgt 10 euro van Puk. Puk gebruikt deze 10 euro om een (heel groot) ijsje te kopen bij de lokale ijscoman. Gebeurt dit allemaal met contant geld, dan worden alle transacties direct bevestigd omdat ze het geld in hun handen hebben. Zou het gaan om digitaal geld, dan treedt de bank op als tussenpersoon. Pietje maakt 10 euro over op de bankrekening van Puk en dit wordt bevestigd door de bank. Vervolgens besluit Puk het ijsje te betalen via pin, waarbij de bank ook deze transactie moet bevestigen. Pietje, Puk en de ijscoman vertrouwen erop dat de bank alles goed registreert.

Hoe werkt blockchain in deze situatie? Zouden de bovenstaande transacties plaatsvinden via blockchain, dan ontstaan er 2 blokken:

• blok 1 bevat de transactie tussen Pietje en Puk
• blok 2 bevat informatie over de transactie tussen Pietje en Puk én de transactie tussen Puk en de ijscoman

Zou de ijscoman het geld later gebruiken om melk in te kopen? Dan ontstaat er een derde blok dat informatie bevat over de transactie tussen Puk en de ijscoman én de transactie tussen de ijscoman en de melkboer. De transacties worden niet gecontroleerd door een tussenpersoon (zoals de bank) maar door het netwerk: alle deelnemers binnen het netwerk moeten bevestigen dat de ijscoman 10 euro heeft en deze wil uitgeven aan de melkboer. Zo werkt een blockchain: op basis van rekenkracht keurt het netwerk de transactie goed en zo blijft het mogelijk om te achterhalen waar het geld vandaan komt.

Blockchain-netwerken zien er niet allemaal hetzelfde uit. Dit zijn de verschillende soorten:

• Openbare blockchain: iedereen kan optreden als node (knooppunt) in het netwerk. Iedereen kan alle gegevens inzien. Er zijn geen namen gekoppeld aan deze gegevens, maar lange codes en cijfers die refereren aan een persoonlijke portemonnee (wallet). De meerderheid van de leden van het netwerk moet een transactie goedkeuren voordat hij kan plaatsvinden.
• Besloten blockchain: vaste regels of een autoriteit bepalen wie node kan worden.
• Hybride vorm: de gegevens zijn openbaar, maar er wordt slechts een beperkt aantal nodes aangewezen.
• Consortiumblockchain: blockchain voor een specifieke samenwerking tussen verschillende spelers (consortium). De blockchain dient dan als database, zodat men kan samenwerken en gegevens kan delen zonder dat iemand iets kan manipuleren of vervalsen. De gegevens zijn alleen inzichtelijk voor de leden van het consortium. 
  

De blockchain technologie is revolutionair en werkt totaal anders dan alles wat we gewend zijn. Ondanks het grote aantal voordelen, heeft ook deze techniek nadelen. Oordeel zelf wat zwaarder weegt:

Voordelen blockchain

• Transparantie: informatie is zichtbaar voor iedereen.
• Dataprivacy: gegevens zijn versleuteld en niemand heeft toegang tot persoonsgegevens.
• Veilig: blockchain is versleuteld en moeilijk te hacken. Bovendien ligt het netwerk niet meteen plat als er één schakel wegvalt.
• Minder kans op fouten of manipulatie, omdat de meerderheid moet instemmen.
• Lagere kosten, omdat tussenpartijen (zoals banken, notarissen, accountants en overheden) niet meer nodig zijn.
• Onafhankelijkheid: er is geen belanghebbende (tussen)partij die invloed kan uitoefenen op transacties of eigendommen. 
• Traceerbaarheid: blockchains bevatten enorm veel informatie, waardoor het altijd duidelijk is wat er in het verleden gebeurd is.
• Snellere processen: vooral als er meerdere partijen betrokken zijn handelt blockchain een transactie veel sneller af - bovendien ook 24/7 (buiten kantooruren).
• Blockchain betekent dat alles te programmeren is: bedrijven kunnen acties en betalingen automatisch in gang zetten (onder zelfgekozen voorwaarden).
  

Nadelen blockchain

• De blockchain technologie ligt soms nog gevoelig in de wet. Er zijn daardoor ook geen wetten en regels om op terug te vallen zodra er iets fout gaat.
• Het is een tijdrovend proces dat ook nog eens veel energie kost.
• Elke transactie kost geld, waardoor kosten kunnen stijgen.
• Het herstellen van een fout is alleen mogelijk door alle partijen te betrekken.
• Traceerbaarheid: het is niet mogelijk om iets uit het verleden te ‘vergeten’.
• De blockchain technologie is niet schaalbaar: het kan een vast aantal transacties per tijdsperiode verwerken.
• Blockchain is best ingewikkeld: er is specialistische kennis voor nodig. 

De meeste mensen denken bij ‘blockchain’ direct aan cryptovaluta zoals Bitcoin. Dit is dan ook een van de meest voordehandliggende situaties om blockchain in te zetten: om betalingen (transacties) uit te voeren. Naast financiële transacties kan blockchain ook allerlei andere gegevens bevatten, zoals persoonlijke berichten, afspraken en eigendomsaktes. Blockchain kan dus gebruikt worden door organisaties, de overheid en individuen voor bijvoorbeeld:

• een database bijhouden: van social media tot een digitaal patiëntendossier
• aandelen verhandelen
• onroerend goed registreren
• vakantiewoningen en hotelkamers verhuren, zonder tussenkomst van een platform zoals Booking of Airbnb
• vergunningen coördineren
• de omzetbelasting (BTW-aangifte) automatiseren
• het vastleggen en naar rato uitbetalen van de artistieke bijdrage van individuele muzikanten in een band 

De mogelijkheden van blockchain zijn bijna eindeloos. Dat is ook de reden waarom sommige mensen denken dat blockchain onze wereld compleet gaat veranderen. Estland - een land dat voorop loopt qua digitale ontwikkelingen - is al aan het onderzoeken of ze burgers kunnen laten stemmen via blockchain. Zou dit over 20 jaar de normaalste zaak van de wereld zijn?

Ook interessant: 'Investeren als ondernemer in blockchain'