De stille cyberdreiging van spyware – hoe herkent en voorkomt u het?

In de eerste helft van 2025 is het aantal spyware-aanvallen wereldwijd fors gestegen. Zo meldde Malwarebytes een toename van 147% in toepassing van spyware, vooral gericht op mobiele apparaten. Deze stijging is vooral zichtbaar sinds februari en maart 2025, en de dreiging blijft groeien door steeds geavanceerdere aanvalsmethoden.

Ook interessant: 'Wat is NIS2 en wat betekent het voor uw organisatie?'

Eén gecompromitteerd apparaat en iemand heeft plotseling zicht op uw bedrijf. Spyware was de oorzaak van 20% van de succesvolle malware-aanvallen eind 2024, en het aantal neemt nog steeds toe. Spyware is een cyberaanval die stiekem in de gaten houdt wat je doet - waarbij van alles wordt verzameld, van inloggegevens en financiële gegevens tot vertrouwelijke zakelijke berichten - en dit alles wordt teruggestuurd naar de aanvaller om te gebruiken of te verkopen.

Spyware laat systemen niet crashen en sluit u niet buiten. Spyware komt ongemerkt binnen, mengt zich in het systeem en steelt zo lang mogelijk zoveel mogelijk informatie. Gemiddeld duurde het bijna 300 dagen om inbreuken die te wijten waren aan gestolen referenties - vaak door spyware - te identificeren en te onderscheppen.

Ook interessant: 'Wat is NIS2 en wat betekent het voor uw organisatie?'

Eenmaal binnen, dan:

• Installeert het zich geruisloos - Het sluit zichzelf in zonder duidelijke waarschuwingen te genereren. Sommige varianten schakelen zelfs uw beveiligingsprogramma's uit om detectie te voorkomen.
• Houdt het uw systeem in de gaten - Het spoort toetsenbordaanslagen op, volgt de browsergeschiedenis, legt scherminhoud vast en opent bestanden.
• Legt het gevoelige gegevens vast - Hieronder vallen wachtwoorden, bankgegevens, zakelijke documenten en klantgegevens.
• Stuurt het gegevens terug - Alles wordt naar een externe server gestuurd die onder controle staat van de aanvaller - klaar om verkocht, gelekt of gebruikt te worden in verdere aanvallen.
  

Meer over security: 'Wie DDoS-aanvallen kan afslaan, kan ongestoord ondernemen"

Spyware is er in verschillende vormen, elk met zijn eigen tactieken. Hier zijn de meest voorkomende manieren waarop ze binnenkomen en wat ze kunnen doen:

Hoe spyware binnenkomt:

• Trojaanse paarden vermommen zich als vertrouwde downloads en installeren spyware of staan toegang op afstand toe.
• Mobiele spyware verstopt zich in apps of koppelingen om gesprekken, berichten, locaties en app-gebruik te volgen.
• Browserkapers sluipen binnen via werkbalken, schadelijke extensies of valse software-updates.
  

Bekijk deze indringende video: 'Video: Xander werd gehackt. Zijn verhaal, uw wake-up call?'

Spyware kan elk bedrijf ernstig verstoren, maar voor mkb-bedrijven kunnen de gevolgen bijzonder schadelijk zijn, zoals:

Financieel verlies - Naast directe financiële diefstal kunnen de kosten oplopen door uitvaltijd, systeemreparaties, onderzoeken en wettelijke boetes.

Datalekken - Gestolen persoonlijke of gevoelige gegevens kunnen leiden tot ernstige juridische en wettelijke maatregelen onder de GDPR of andere landspecifieke privacywetten.

Verstoring van de bedrijfsvoering - Tragere systemen, beschadigde bestanden of softwarefouten kunnen de dagelijkse werkzaamheden stilleggen.

Reputatieschade - Klanten en partners verwachten dat je hun gegevens beschermt. Een inbreuk kan het vertrouwen schaden en toekomstige zaken in gevaar brengen.

Blootstelling op lange termijn - Gestolen plannen, referenties of intellectueel eigendom kunnen uw concurrentiepositie jarenlang verzwakken.

De duidelijkste aanwijzing is een plotselinge verandering in hoe uw apparaat zich gedraagt, vooral als er geen duidelijke reden is. U kunt het volgende opmerken:

Langzamere prestaties - Opstarten, schakelen tussen apps of bestanden laden duurt langer. Spyware verbruikt vaak systeembronnen.

Problemen met de browser - Webpagina's zien er anders uit, links gedragen zich vreemd of u wordt omgeleid naar onbekende sites.

Ongewenste pop-ups - Buitensporige, aanhoudende advertenties of waarschuwingsberichten, zelfs als je offline bent.

Nieuwe of onbekende programma's - Er verschijnen nieuwe apps of software waarvan niemand zich kan herinneren dat hij die heeft geïnstalleerd.

Batterij- of gegevensverlies - Spyware draait constant op de achtergrond, wat de levensduur van de batterij kan verkorten en de netwerkactiviteit kan verhogen.

Een of twee van deze problemen kunnen onschuldig zijn. Maar het is altijd de moeite waard om te controleren op verborgen bedreigingen.

Serieus aan de slag met uw security? 'Cybersecurity stappenplan: pak het zo aan! (voor zzp en mkb)'

Het is niet alleen maar slecht nieuws. Spywarepreventie is een combinatie van slimme gewoonten en degelijke technologie.

Gebruik antispywareprogramma's van hoge kwaliteit - Kies antivirus of anti-malware met realtime scannen, gedragsbewaking en automatische updates.

Download van betrouwbare bronnen - Blijf bij officiële app stores en geverifieerde platforms. Scan bestanden voordat je iets opent of installeert.

Scherp uw cookie-instellingen aan - Niet alle cookies zijn onschadelijk. Pas uw browserinstellingen aan om cookies van derden te weigeren of vraag ze voordat u ze accepteert.

Beveilig uw netwerk - Gebruik sterke wachtwoorden, multi-factor authenticatie en versleutelde Wi-Fi. Gebruik voor werk op afstand een VPN.

Team training - Menselijke fouten zijn nog steeds de belangrijkste oorzaak van inbreuken. Regelmatige cyberbeveiligingstraining helpt mensen om phishingpogingen te herkennen, riskante downloads te vermijden en alles wat verdacht is te melden.

Vermijd onbeveiligd Wi-Fi - Onbeveiligde of gratis netwerken zijn het terrein bij uitstek voor spyware. Moedig uw teams aan om beveiligde verbindingen of VPN's te gebruiken als u onderweg werkt.

Houd alles up-to-date - Spyware evolueert snel. Patch kwetsbaarheden regelmatig met software- en systeemupdates.

Ook interessant: 'De mens als achilleshiel van security'