Bedrijfsleven werkt toe naar een professioneler thuiswerkbeleid

Er is maatschappelijk en politiek van alles gaande rondom de vraag in hoeverre werknemers na de coronacrisis thuis mogen blijven werken. Liefst 92% van de werknemers wil meer autonomie over zijn of haar werkplek, zo maakte Vakbond CNV onlangs na een leden-enquête bekend. Het in behandeling zijnde initiatiefwetsvoorstel ‘Werken waar je wilt’, op 27 januari 2021 ingediend door Kamerleden van GroenLinks en D66, laat zien dat er ook politieke druk is in die richting. Dit voorstel beoogt de Wet flexibel werken te wijzigen. In dat geval kan de werkgever een verzoek van de werknemer tot aanpassing van de werkplek alleen nog maar afwijzen bij ‘zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen’. Deze wet moet er met andere woorden voor zorgen dat er een recht op thuiswerken ontstaat. Het moet hierbij wel gaan om bedrijven met meer dan tien medewerkers. 

Aanvaarding van dit voorstel zou het recht van de werknemer om zelf zijn werkplek en arbeidstijden te kiezen enorm verstevigen. Onlangs gaf de Sociaal Economische Raad (SER) een advies over dit initiatiefwetsvoorstel aan het Kabinet. Ook de SER acht meer zeggenschap van werknemers over de mogelijkheid om vanuit huis te werken wenselijk, en heeft daarom geadviseerd de Wet flexibel werken aan te passen. Nu nog is het zo dat een werkgever een verzoek tot thuiswerken mag afwijzen, als hij daarover maar in gesprek is met de werknemer. De SER adviseert een wetswijziging die inhoudt dat werkgevers ‘op een redelijke, billijke manier’ moeten beargumenteren waarom een werknemer op kantoor moet werken.

Maar hoe denkt VNO-NCW dan zelf over het thuiswerken? Een woordvoerder: “Vooropgesteld: thuiswerken is voor ongeveer de helft van de Nederlandse werknemers een mogelijkheid; als je bijvoorbeeld in de productie werkt is het meestal onmogelijk. Maar wat die andere helft betreft, zien wij graag dat keuzes over de werkplek in overleg tussen de werkgever en werknemer worden gemaakt. Natuurlijk, het thuisblijven is een blijvertje, en het gemiddelde beeld is dat bedrijven hun werknemers de mogelijkheid bieden om twee tot drie dagen per week thuis te werken.

Maar dan moet dat wel een goede werkplek zijn. Werkgevers gaan verschillend om met de rechten en plichten rondom het thuiswerken, en met thuiswerkvergoedingen. Veel bedrijven hebben wel regelingen getroffen om het hybride werken te faciliteren. Dan kun je denken aan thuiswerkvergoedingen tot enkele honderden euro’s per maand, die je onder meer kunt besteden aan een verbeterde werkplek. Bedrijven geven ook geregeld de mogelijkheid om tot bepaalde bedragen kantoorspullen die je zelf koopt voor het thuiswerken te declareren. Andere bedrijven laten werknemers op kantoor spullen uitkiezen om naar huis mee te nemen. Over het thuiswerken maken werkgevers verder steeds vaker afspraken die formeel worden vastgelegd, ook in cao’s.” 

De Algemene Werkgeversvereniging Nederland (AWVN) voegt toe dat het hoog tijd is dat organisaties beleid uitstippelen over hun omgang met het hybride werken. Hiertoe heeft de AWVN een routekaart hybride werken ontwikkeld die helpt om stap voor stap een gedragen beleid voor het hybride werken in organisaties op te stellen. De routekaart bevat drie stations: je vertrekt vanuit ‘Visie’ (hoe past hybride werken bij mijn organisatie?), reist door naar ‘Organisatie’ (hoe gaan we dat inregelen met elkaar?), om uit te komen bij ‘Faciliteiten’ (wat is er nodig voor de uitvoering van het beleid?).

Bij de visievorming is de eerste vraag wellicht wat medewerkers zelf willen. Werken ze graag thuis, en zo ja, waarom en hoe vaak? Wat zien zij als de voor- en nadelen? Ook hiervoor ontwikkelde de AWVN een handig hulpmiddel - Preference How2Work - om dat werknemersbeeld helder te krijgen. Via die tool kun je ook zien hoe werknemers in vergelijkbare bedrijven over dezelfde gestelde vragen denken. 

Thuiswerken leidt enerzijds tot minder reiskosten voor werknemers, maar anderzijds tot hogere kosten thuis. Van de verwarming, het water- en energiegebruik tot koffie, thee en toiletpapier. Per 1 januari 2022 introduceerde het Kabinet daarom een onbelaste thuiswerkvergoeding van maximaal € 2 per dag. Voor de inrichting van de thuiswerkplek mocht een werkgever al een onbelaste vergoeding geven.